Nauka prawidłowej wymowy jest bardzo trudnym i żmudnym zadaniem zarówno dla dzieci , jak i dla rodziców. W związku z tym niezwykle ważne jest, aby w domu stworzyć atmosferę życzliwości i zabawy. Na tym etapie rozwoju nie może być mowy o nauce i przymusie, zachęcam więc do stosowania zasady „uczymy bawiąc”. Zaprezentowane poniżej ćwiczenia są przeznaczone głównie dla dzieci pięcio-, sześcioletnich i służą utrwalaniu wymowy głosek sprawiających najwięcej trudności. Mam tu na myśli głoski tzw. syczące: s, z, c, dz; szumiące: sz, ż, cz, dż oraz głoskę r. Wierzę, że zabawy te posłużą opiekunom do rozbudzenia własnej inwencji i w dużym stopniu przyczynią się do szybszego przezwyciężania trudności rozwojowych związanych z nabywaniem prawidłowej mowy ich dzieci. W niniejszym artykule z przyjemnością powołuję się na niektóre zabawy zawarte w książeczce Małgorzaty Dembińskiej, która także podkreśla ogromną rolę rodziców w utrwalaniu umiejętności nabytych w gabinecie logopedycznym. Tak więc po uprzedniej konsultacji z logopedą zachęcam do systematycznych kilkuminutowych zabaw domowych, które przyniosą niewątpliwy sukces nie tylko w zakresie wymowy, ale także w rozumieniu mowy innych, późniejszym czytaniu oraz pisaniu. Do takich zabaw należą zagadki, rebusy, zabawy z wyrazami, sylabami i głoskami, praca z tekstami zabawnych wierszyków, z obrazkami, itp.

A oto przykłady prostych zabaw, możliwych do wykorzystania w domu:

1. zagadki:

· Gdy ulewa, gdy pada to go tata rozkłada. (parasol)

· Rudy ogon, wielka kita i zagląda do kurnika. (lis)

· Jakie pałki się zapala? (zapałki)

· Mrugają, mrugają, choć oczu nie mają. (gwiazdy)

· Rudą kitką się chlubi, orzeszki bardzo lubi. (wiewiórka)

· Wisi w łazience, wycierasz nim ręce. (ręcznik)

· Pomiędzy górami na hali się pasą,

pod czujną opieką górala juhasa. (owce)

Zabawa z zagadkami nie musi polegać tylko na ich rozwiązywaniu. Można też je układać własnymi słowami nie nazywając wprost, lecz określając najważniejsze cechy przedmiotu, rośliny, zwierzęcia. Wykorzystując przy tym zestaw obrazków lub wyrazów do losowania, licząc punkty itp. rozwija się świetna zabawa dla całej rodziny, którą można kontynuować przez kilka dni.

2. rebusy:

· słoń (rysunek) + CE (rozwiązanie – słońce)

· ser (rysunek) + CE (rozwiązanie – serce)

· MAK + owce (obrazek) (rozwiązanie – makowce)

· 100 (liczba) + LICA (+ PA, + PIEŃ, + RCZYK, + NKA) (rozwiązanie-stolica)

· PAJAC (rysunek) + J = Ł (rozwiązanie – pałac)

· RYBA (obrazek) + R = SZ (rozwiązanie – szyba)

· MYSZKA (obrazek) + M = SZ (rozwiązanie – szyszka)

· ŻABA (rysunek) + BA = GIEL ( rozwiązanie – żagiel)

· CZAPKA (rysunek) + K + L (rozwiązanie – czapla)

Jak wynika z powyższych przykładów tworzenie rebusów jest naprawdę łatwe i bardzo wciągające. Stosujemy odręczne proste rysunki i wielkie litery oraz zachęcamy dziecko do prawidłowego nazywania i czytania.

3. zabawy z głoskami:

· zapamiętywanie głosek na początku wyrazów, np. Jaka głoska powtarza się najczęściej w następujących wyrazach:

- szafa, szalik, rzeka, szkoła (sz)

- żonkil, szopa, żaba, żarówka (ż)

· wyróżnianie podanej głoski w wyrazach i określanie jej miejsca (początek, środek czy koniec wyrazu), np. Podskocz (klaśnij w ręce, stań na jednej nodze, kląśnij języczkiem, wrzuć klocek do miseczki), gdy usłyszysz w wyrazie głoskę cz. Na którym miejscu ją słyszysz?

· wymyślanie wyrazów na podaną głoskę, np. Stwórzmy wspólnie rodzinę wyrazów rozpoczynających się na głoskę s. (sanki, sałata, sowa, sok, ser, sum, synek, sylaba…)

· samodzielne dzielenie podanych wyrazów na głoski (zaczynamy od krótkich)

4. zabawy z sylabami:

· układanie wyrazów z sylab (kartoniki z sylabami), np. BA ŻA, FA SZA, SZYK KO, KA CZAP, WA SO, CYK KO; FLA SZU DA, KA RÓW ŻA;

· wymyślanie wyrazów na określoną sylabę, np. Jakie inne wyrazy zaczynają się tak jak cza – pla? (czajnik, czapka, czarodziej…)

· samodzielne dzielenie wyrazów na sylaby ( zaczynamy od krótkich trzygłoskowych)

 

5. zabawy z wyrazami:

· synteza wyrazów z sylab, np. Jaki wyraz utworzą następujące sylaby: ry – ba? (ro – gi, wa – za, czap – la, klo – cek, o – wo – ce, pre – zent, ka – lo – sze)

· synteza wyrazów z głosek, np. Jaki wyraz składa się z następujących głosek: s o k? (l a s, z n a k, c y r k, cz o ł g, o cz y, t ę cz a, k o sz, r a k, p o r – spółgłoski wymawiamy krótko, samogłoski wydłużamy)

· odróżnianie mowy prawidłowej od nieprawidłowej, np. Kiwnij głową, gdy usłyszysz wyraz poprawnie brzmiący, potrząśnij – gdy niepoprawnie.

· Zabawa w rymowanie, np. lama – kama – sama – dama; las – pas; kos – nos – termos; wór – bór – wiór – sznur; książka – wstążka; kot – płot – młot;

· łańcuszek wyrazowy, np. od słowa MAK – KOT – TOMEK – KOŁO – OSA – ANTENA – AGREST …

· kończenie znanych przysłów i powiedzeń, np. Lata osa koło …(nosa). Ciele, co językiem ...(miele). Agata nogą …(zamiata). Kózki meczą, a baranki …

(beczą). Miś w borze, a krowa w …(oborze). Baba z wozu, koniom …(lżej).

 

6. zabawy z wierszami:

· wyróżnianie w tekście wiersza i powtarzanie wyrazów z podaną głoską, np. Po każdej głosce r usłyszanej w wierszu „Czarna krowa” narysuj kółeczko.

· uczenie się wierszy na pamięć (rozwijanie pamięci mechanicznej, doskonalenie prawidłowej wymowy, recytowanie w przedszkolu)

· omawianie treści wierszy

W tym miejscu pozwolę sobie przytoczyć kilka krótkich, wpadających w ucho i łatwych do nauczenia się na pamięć wierszyków, pomocnych w utrwalaniu w/w głosek syczących, szumiących i głoski r.

Kotki Jacek

Oto domek niski, Oto mały Jacek

stoją pod nim miski. co ulepił placek.

Kotki mleko piją, Cały placek dla Celiny

Potem miski myją. i dla lali jej Steliny.

Zagadka Czesia

Szare futro, długie uszy. Czekoladę piła Czesia

ogonek nieduży. w czerwonym kubeczku.

Gdy się w krzakach coś poruszy, Czarna była czekolada,

zmyka aż się kurzy. rozpuszczona w białym mleczku.

Reksio Kurka

Mądraliński Reksio- seter Kurka pstra - ta z kokardą

Sam na drutach robi sweter. Fermę ma - jaj na twardo.

 

7. zabawy z obrazkami:

· odpowiadanie na pytania do obrazka (Co widzisz …? Jaki kolor ma …? Gdzie się znajduje …? Co jest na stole, półce, pod szafą? itp.)

· samodzielne opowiadanie treści obrazka (zwracanie uwagi na wymowę)

· wyliczanie szczegółów po krótkim ukazaniu dziecku obrazka

· nadanie imion postaciom

 

· nadanie tytułu 

 

"Obiad kotka"

Rozmawiamy z dzieckiem na temat posiłku kotka i wspólnie wykonujemy ćwiczenia.

- kotek pije mleczko z miseczki - układamy dlonie w kształcie miseczki i wysuwając język z buzi naśladujemy ruch wylizywania

- kotek jest bardzo zadowolony, ponieważ ma pełny brzuszek - szeroko się uśmiechamy

- kotek myje swoje "wąsiki" - oblizujemy górną wargę, z prawej strony, a potem z lewej

- kotek myje ząbki - dotykamy językiem  górne i dolne zęby

- kotek radośnie miauczy - naśladujemy głos kotka

"Dzień dobry misiu"

 

Dzisiaj twój język będzie małym misiem, a buzia jego domkiem.
Miś obudził się wcześnie rano - poprzeciągał się, poziewał.
Zrobił poranną gimnastykę - kilka podskoków (unoszenie języka na górny wałek dziąsłowy), kilka wymachów rąk (wypychanie językiem policzków) i pięć okrążeń (w prawo i w lewo) wokół stołu (ruchy okrężne języka w przedsionku jamy ustnej, usta zamknięte). Umył ząbki (oblizywanie czubkiem języka górnych i dolnych zębów po wewnętrznej stronie przy zamkniętych i otwartych ustach). Postanowił policzyć swoje ząbki (dotykanie czubkiem języka każdego zęba na dole i górze).
Nagle poczuł wielki głód i usłyszał jak mu burczy w brzuchu (wibrowanie wargami bbb,bbb).To znak, że pora na śniadanie.

"Miś idzie na spacer"

Dzisiaj wasze języczki będą misiem Uszatkiem, a wasza buzia jego domkiem.
Miś obudził się wcześnie rano - przeciągnął się i trochę poziewał. Zrobił
poranną gimnastykę - kilka podskoków (unoszenie języka na górny wałek dziąsłowy przy szeroko otwartych ustach), troszkę pobiegał (wypychanie językiem policzków). Na śniadanie zjadł słodki miód (oblizywanie warg). Potem umył ząbki (oblizywanie językiem górnych zębów po wewnętrznej stronie przy zamkniętych, a następnie otwartych ustach).Wyjrzał przez okno (wysuwanie szerokiego języka na zewnątrz jamy ustnej). Zobaczył Zosię i Jacka. Przesłał im całuski (cmokanie ustami - naśladowanie posyłania całusków). Dzieci zaprosiły go na spacer do lasu.